Polska broń. Dzieje oręża i przemysłu zbrojeniowego

Cywilizacyjnie i kulturowo jesteśmy, jako ludzkość, rozpięci między dwoma wskazaniami. Po jednej stronie jest rzymska dewiza „Chcesz pokoju, szykuj się do wojny” (Si vis pacem, para bellum, Tytus Liwiusz, I w. p.n.e./I w. n.e.). Po drugiej - ewangeliczne „Zło dobrem zwyciężaj” (z listu św. Pawła do Rzymian, 12,21). Pośrodku – całe doświadczenie człowieka, który już kamienia używał jako broni. Broń wyznaczała status społeczny, była fetyszem i lustrem kultury, filozofowie i teolodzy szukali uzasadnień dla wojen sprawiedliwych, powszechnemu poborowi wojskowemu towarzyszyło zrównywanie ludzi wobec prawa, nowożytne zbrojenia wplotły się w rewolucję przemysłową i stały poligonem zbodyczy cywilizacyjnych (internet, GPS, drony itd.). Dla jednych miłość do broni także dziś ma być wyrazem patriotyzmu. Dla innych - skutki je użycia powodem do utwardzania się w postawach pacyfistycznych. Jedno jest poza dyskusją: produkcja uzbrojenia to globalna rzeczywistość. Za bronią idą pieniądze i władza. Na broni bogacą się nawet państwa oficjalnie neutralne. Jak na tym tle wygląda historia polskiego przemysłu – w II RP zwanego wojennym, w PRL obronnym, a dziś zbrojeniowym? W prologu opisujemy, jak w epoce przedprzemysłowej fabrykowano husarskie kopie, gdzie odlewano działa, kuto szable i kościuszkowskie kosy? Jak i czym Polacy walczyli w powstaniach w dobie rozbiorów? Wraz z odzyskaniem niepodległości w 1918 r. podjęto wysiłek zbudowania własnego przemysłu militarnego. Wyrazem próby pogodzenia potrzeb cywilnych i wojskowych w II RP była, już w latach 30., koncepcja Centralnego Okręgu Przemysłowego. Wytworzona w polskich fabrykach broń służyła na wojennych frontach nie tylko w polskich wojskach. Po wojnie, w PRL, zbrojeniówka miała silny bodziec w postaci zimnowojennego wyścigu zbrojeń i potężny parasol ideologiczny. Gdy ich zabrakło, przyszły dla niej lata relatywnie chude. Wraz z przemianami ustrojowymi i rynkowymi oraz wejściem Polski do NATO zaczęła się próba uporządkowania i konsolidacji branży, która dziś skupia się w konsorcjum Polskiej Grupy Zbrojeniowej. Przedstawiając dzieje rodzimego przemysłu zbrojeniowego prezentujemy najważniejsze jego produkty: zarówno skonstruowane w Polsce, jak i wytwarzane na licencji, często modyfikowane własnymi siłami. Przybliżamy przy okazji sylwetki kilkunastu słynnych polskich konstruktorów z tej dziedziny. W ostatnim rozdziale spoglądamy na broń jako zjawisko kulturowe, gospodarcze i cywilizacyjne. Bo podziw dla najskuteczniejszego karabinu a la Rambo nie zwalnia z refleksji o celowości i warunkach jego użycia.