Wiedza i Życie 2/2022

W lutowym numerze „Wiedzy i Życia” piszemy o infradźwiękach, dzięki którym można monitorować wulkany, tornada, tsunami, lodowce, a nawet eksplozje meteorytów. Za ich pomocą porozumiewają się także niektóre zwierzęta. Poruszamy także temat biopsji, wokół której narosło wiele mitów i obaw, a która przecież może uratować życie. Dla miłośników zwierząt domowych przygotowaliśmy artykuł o depresji, która może dotknąć ich podopiecznych. Nie mogło zabraknąć także tematu walentynkowego – opowiadamy o tym, jak za pośrednictwem roślin wyznać miłość, które z nich są afrodyzjakami, a które same uwodzą, przyciągają i odurzają. W wydaniu także coś dla pasjonatów ornitologii – tekst o pustułkach i pustułeczkach, w którym piszemy, co jedzą, jak polują, czy pojawiają się w miastach, po co zawisają w powietrzu i czy podejmują wędrówki. Dla osób zainteresowanych techniką mamy artykuł o robotach pomagającym dzieciom w nauce, terapii czy opanowaniu emocji. Mogą one sprawdzić się w nauczaniu języków lepiej niż człowiek. Uczniowie chętniej prowadzą z nimi dialog niż z nauczycielami, a także szybciej pozbywają się w ich obecności tremy. Czy zatem zastąpią nauczycieli? W wydaniu zejdziemy także do podziemia, do którego zawsze ciągnęło ludzi. Szukali tam tymczasowego schronienia przed złą pogodą, piratami i najeźdźcami, chowali to, co nie powinno ujrzeć światła dziennego, gromadzili zapasy, opierali na nich plany militarne, a czasami po prostu mieszkali pod ziemią. W Kapadocji do dziś przetrwały rozległe kompleksy grot i tuneli, które niegdyś mogły być zamieszkiwanie nawet przez dziesiątki tysięcy ludzi. Teraz ze względu na brak miejsca pod budowę nowych domów niektóre współczesne miasta rozważają przeprowadzkę pod ziemię – wymyślono już np. podziemny Singapur. W numerze odrywamy się też od Ziemi i „lecimy” ku położonej 855 lat świetlnych od nas TOI-2109b. Odkryto wiele osobliwych pozasłonecznych planet, jednak ta jest naprawdę wyjątkowa, i to z wielu powodów. Np. ten olbrzym gazowy okrąża swoją macierzystą gwiazdę w ciągu 16 godz. (!) i za jakiś czas zostanie przez nią pochłonięty. Opowiadamy także o ogromnej komecie podążającej ku centrum Układu Słonecznego. To przybysz z Obłoku Oorta – ogromnego skupiska lodowo-skalnych ciał. Przyglądamy się również ludzkim zachowaniom. Dlaczego niepowodzenia innych sprawiają nam satysfakcję – i to od wieków? Właśnie skutkiem tego zjawiska jest popularność internetowych filmików przedstawiających mniej lub bardziej drastyczne nieszczęścia, które spotykają ludzi na całym świecie. Niestety ocenę innych często budujemy nie na podstawie faktów, ale wyobrażeń i uprzedzeń. I chętniej cieszymy się z niepowodzeń ludzi, którym stereotypowo przypisujemy negatywne cechy. To dlatego tak łatwo osądzamy obcych, na czele z politykami i gwiazdami. Schadenfreude łączy się też ze zjawiskiem dehumanizacji, czyli postrzeganiem innych jako mniej ludzkich. A uznanie kogoś za gorszego, mniej zdolnego do przeżywania cierpienia, mniej inteligentnego lub mniej zaradnego pozwala ugasić w sobie wyrzuty sumienia i naturalnie zakorzenioną skłonność do empatii – bo przecież komuś nieludzkiemu trudno współczuć.